Αφορμή για το άρθρο αποτέλεσε η έκδοση από την ΕΕΔΕ του βιβλίου «Καλώς ήρθατε στη χώρα της επιχειρηματικότητας» της Julie Meyer.
Επιχειρηματίας και επιχειρηματικότητα
Πάντα υπήρχαν επιχειρηματίες στην ιστορία της ανθρωπότητας, άτομα με ισχυρό όραμα, που δεν δίσταζαν να επιχειρήσουν, δηλαδή να αναλάβουν πρωτοβουλία, να αξιολογήσουν τον κίνδυνο και να δράσουν. Απλά πάντα τους έλεγαν κάπως αλλιώς. Τι άλλο ήταν οι πρώτοι Έλληνες άποικοι, που με γνώμονα την αναζήτη-ση νέας πατρίδας για την επιβίωσή τους εξερεύ-νησαν τον τότε γνωστό κόσμο και ανέπτυξαν το εμπόριο; Τι άλλο ήταν οι σταυροφόροι, που με γνώμονα το θρησκευτικό οίστρο επέβαλαν την πολιτική και οικονομική τους κυριαρχία σε άλ-λους τόπους; Τέλος, πώς αλλιώς να ονομάσουμε τους πρωτοπόρους της βιομηχανικής επανά-στασης, που αξιοποιώντας την πρωτόγνωρη δυνατότητα της μηχανής, του ατμού, του ηλε-κτρισμού, εισήγαγαν τη «γραμμή παραγωγής» και όρισαν μια νέα εποχή στην κατανάλωση; Σήμερα, με αφορμή την κρίση και την ανάγκη ριζικών αλλαγών, συζητάμε ξανά και ορίζουμε τα αυτονόητα. Δίνουμε έμφαση σε έννοιες που οι περισσότεροι από εμάς εφαρμόζουν στην επαγγελματική καθημερινότητά τους χωρίς να το συνειδητοποιούν: ορίζουμε με νέα οπτική την Επιχειρηματικότητα και την Καινοτομία. Επιχειρηματικότητα λοιπόν είναι η προσπά-θεια μετατροπής της πρωτοβουλίας σε αποτέλεσμα και από αυτήν τη διαδικασία να προ-κύψει και οικονομικό κέρδος. Σύμφωνα με την αναφορά της J.M., επιχειρηματικότητα είναι απόλυτη, η συνολική ευθύνη για αυτά που επιτρέπεις να συμβαίνουν γύρω σου, με στόχο την οικονομική ανάπτυξη.
Καινοτομία & Επιχειρηματικότητα
Επιχειρηματικότητα περιλαμβάνει σαν συ-στατικά την Καινοτομία, την ηγεσία, τη διαχείριση και την ανάπτυξη της πρωτοβουλίας (Wikipedia). Πράγματι, λίγες πιθανότητες έχει να διακριθεί μια επιχειρηματική ιδέα αν δεν διαφέρει ριζικά από κάτι που προϋπάρχει ήδη στην αγο-ρά, αν δεν προσφέρει δηλαδή μια καινοτομική προσέγγιση είτε ως προς το ίδιο το προϊόν είτε ως παροχή της υπηρεσίας. Η Καινοτομία είναι το απαραίτητο συστατικό που θα δημιουρ-γήσει νέες ανάγκες στον καταναλωτή, που θα διαμορφώσει μια νέα μέθοδο για τον τρόπο παραγωγής και που τελικά θα αλλάξει τη σχέση κόστους-οφέλους. Πολλά τα παραδείγματα προϊόντων που έκαναν την διαφορά εισάγοντας μικρές αλλά ουσιώδεις διαφορές, οι οποίες επηρέασαν την τάση των καταναλωτών.
Τεχνολογία & Επιχειρηματικότητα
Σ’ αυτήν τη διαδικασία διαφοροποίησης πάντα σημαντικό ρόλο έπαιξε η τεχνολογία – π.χ. η ει-σαγωγή του ατμού, του τηλεφώνου κ.ά. Σήμερα, με την έννοια τεχνολογία αναφερόμαστε κυρίως στην ενιαία αντίληψη του κόσμου, που έφερε ρα-γδαία η ψηφιακή τεχνολογία δηλαδή στις Επικοινωνίες και την Πληροφορική (ΤΠΕ – Τεχνολογίες Πληροφορικής και Επικοινωνιών). Η Ευρωπαϊκή Ένωση δίνει ιδιαίτερη έμφαση στην ανάπτυξή τους ως σημαντικό παράγοντα οικονομικής ανάπτυξης, ανταγωνιστικότητας και ενεργού συμμετοχής των πολιτών στην εκπαίδευση, την πολιτική, τον πολιτισμό κ.λπ.
Ανταγωνιστικότητα & Καινοτομία
Έτσι λοιπόν οι ΤΠΕ αποτελούν βάση για την ανά-πτυξη της Ε & Κ τόσο για τις χώρες όσο και για τις εταιρίες. Χαρακτηριστικό είναι ότι οι παγκόσμιοι δείκτες που παρακολουθούν την ανάπτυξη των χωρών βαδίζουν περίπου παράλληλα στις αξιολογήσεις για την Καινοτομία και την Ανταγωνιστικότητα. Συγκεκριμένα αναφέρουμε ότι στην παγκόσμια κατάταξη Καινοτομίας μεταξύ των χωρών, κατατάσσεται στην κορυφή η Ελβετία, λαμβάνοντας υπ’ όψιν ένα σύνολο παραγόντων, όπως η ευκολία να ξεκινήσει κάποιος επιχείρηση, το επίπεδο των σπουδών, η σύνδεση της εκπαίδευσης με την αγορά κ.ά.
Ελλάδα βρίσκεται στην 55η θέση από 142 χώρες. (www.Globalinnovationindex.org ).
Δεν αποτελεί έκ-πληξη που η ιδία δεκάδα χωρών (βλ. πίνακα 2) που πρωτεύουν στην Καινοτομία, πρω-τεύουν και στην Ανταγωνιστικότη-τα – με πρώτη πάντα την Ελβετία. Σ’ αυτήν την κατάταξη η Ελλάδα δυστυχώς καταλαμβάνει την 91η θέση ανάμεσα σε 148 χώρες.
Ένας πολύ εντυπωσιακός παράγοντας, στον οποίο η Ελλάδα αποδεικνύεται ότι έχει καλή κατάταξη, είναι η συμμετοχή του πληθυσμού στην εκπαίδευση, η είσοδος στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και οι επιστημονικές δημοσιεύσεις. Εκεί όμως που καταγράφεται εμφανής ανάγκη σύνδεσης -ο χαμένος κρίκος- είναι η σχέση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης με την αγορά εργασίας και την εφαρμοσμένη έρευνα. Αν αυτό γινόταν συστηματικά, η χώρα μας θα είχε ελπίδα να αξιοποιήσει «εντός των τειχών» το άξιο πνευματικό δυναμικό που πραγματοποιεί σημαντικές διακρίσεις στην εφαρμοσμένη έρευνα σε άλλες χώρες. Την ίδια διαπίστωση μπορεί να κάνει κανείς και σε ό,τι αφορά την κατάταξη των χωρών αναλόγως με τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας και τις πατέντες που κατατίθενται. Η Ελλάδα παραμένει στις κατώτατες θέσεις και το πιο απογοητευτικό είναι ότι δεν έχει καμία πρακτικά αυξητική τάση την τελευταία δεκαετία.
Στοχευμένη Καινοτομία
Εδώ θα πρέπει να εντοπίσουμε τη συμπληρωμα-τικότητα τριών βασικών συνιστωσών που προά-γουν την Καινοτομία στις χώρες:
• Τα ερευνητικά κέντρα των μεγάλων ακαδημα-ϊκών ιδρυμάτων, που συνήθως δρουν in vitro, προάγοντας την έρευνα σε θεωρητικά πεδία.
• Τα ερευνητικά κέντρα των μεγάλων εταιριών που κάνουν εφαρμοσμένη έρευνα και ανάπτυξη για λογαριασμό των ιδίων των εταιριών και σε απολύτως στοχευμένα πεδία εφαρμογής.
• Τέλος, τα Κέντρα Αριστείας (Centers of Excellence), που αναπτύσσονται από κοινού από το ερευνητικό δυναμικό, χορηγούς, φορείς ανά-πτυξης και την αγορά (ΑΕΙ και εταιρίες), με στόχο την προαγωγή πεδίων που έχουν πιθανότητες άνθισης και αξιοποίησης.
Τόσο οι εταιρίες όσο και τα κέντρα αριστείας εξε-τάζουν συγχρόνως και τις ιδέες μικρών σχηματισμών, νεοφυών επιχειρήσεων και μεμονωμένων ευρεσιτεχνών που αποτελούν πιθανούς στόχους μαζικότερης αξιοποίησης μιας ιδέας. Αυτό είναι το φαινόμενο που η J.Meyer ορίζει ως αναγκαιότητα συνύπαρξης και συνεργασίας μεταξύ «Δαβίδ & Γολιάθ», και συμβαίνει κυρίως μέσω της απορρόφησης ή της συμμετοχής στο μετοχικό κεφάλαιο.
Έτσι οι μεγάλες επιχειρήσεις συνεχίζουν να καινοτομούν, απορροφώντας, πιθανόν με εξαγορά, δυναμικούς πυρή-νες που φέρνουν μέσα στην επιχείρηση πνεύμα ανανέωσης και ανατροφοδοτώντας το περιβάλλον με δύναμη και «φρεσκάδα».
Ο ρόλος της Διοίκησης και του HR
Γι’ αυτό και είναι πολύ ση-μαντικό οι μεγάλες επιχειρήσεις και ειδικά η διεύθυνση ανθρωπίνου δυναμικού, να διαμορφώνουν εταιρική κουλτούρα που να επιτρέπει τη διάχυση των νέων ιδεών, την έννοια της επιχειρηματικότητας με προσωπική ευθύνη και την ασίγαστη επιδίωξη της καινοτομίας, διαμορφώνοντας έτσι ένα δημιουργικό κλίμα άμιλλας και συνεχούς βελτίωσης. Η ελεύθερη επικοινωνία «από έξω προς τα μέσα και από κάτω προς τα πάνω» είναι ένα βασικό εργαλείο διακίνησης ιδεών. Η επιβράβευση, η προβολή και η ηθική ανταμοιβή της «δημιουργικής σκέψης» και της αναζήτησης της καινοτομίας με μετρήσιμο όφελος, αλλά και η ανοχή στην αποτυχία κάποιες φορές, αποτελούν ενδεικνυόμενα μέσα αλλαγής εταιρικής κουλτούρας.
Επιχειρηματικότητα δεν είναι μόνο οι Start-ups
Έτσι λοιπόν, κάνοντας μια μικρή ανασκόπηση, διαπιστώνουμε ότι οι έννοιες της επιχειρηματικότητας και της καινοτομίας είναι αλληλένδε-τες, προβάλλονται ιδιαιτέρως στην εποχή μας, αλλά δεν αποτελούν προνόμιο των νεοφυών επιχειρήσεων. Τουναντίον, αποτελούν το χρυσό κανόνα όπου στηρίχτηκαν τεράστιες εταιρίες για να εξασφαλίσουν τη βιωσιμότητα τους, προσαρμόζοντας τα προϊόντα και τις υπηρεσίες τους στο πνεύμα της εκάστοτε εποχής.
Στην Ελλάδα δεν στερούμαστε εταιριών που καινοτομούν (BIC, Cocomat, Πλαίσιο, Pharmaten, Αθηναϊκή Ζυθο-ποιία κ.λπ.), ενώ οι Έλληνες επιχειρηματίες κάνουν για άλλη μια φορά δυναμική ανατροπή του περιβάλλοντος με εξαγωγές, νέα προϊόντα, χρήση του Ιnternet και πρόσβαση σε νέες αγορές
Στον πολύ ενδιαφέροντα τομέα των νεοφυών επιχειρήσεων επίσης υπάρχει ένας θετικός ανα-βρασμός, σε σημείο που σε πρόσφατη ημερίδα του Υπουργείου Ανάπτυξης και του European Investment Fund σχετικά με τις “Greek ICT start-ups” όπως σχολιάστηκε, δεν μας λείπουν πια ούτε οι ιδέες ούτε οι ελληνικές μικρές εταιρίες ούτε η χρηματοδότηση. Αυτό που λείπει είναι η συγκρά-τηση του ελληνικού πνευματικού κεφαλαίου που φεύγει προς το εξωτερικό και η εύκολη μεταπώληση των νεοφυών εταιριών χάριν του γρήγορου κέρδους
Πιστεύω ότι σύντομα θα ισορροπήσουμε ανάμεσα σε προσωπικές, καινοτόμους, πολύτιμες εται-ρίες και μεγάλες, δημιουργικές, ευπροσάρμοστες στις απαιτήσεις του καιρού μας. Έτσι η ελληνική οικονομία, πιο «πλούσια» από ποτέ, θα ανέβει και στις κλίμακες διεθνούς Ανταγωνιστικότητας & Και-νοτομίας.
*Η Αγγελίνα Μιχαηλίδου είναι τέως πρόεδρος της .Ε. του ΤΟΓΜΕ της ΕΕΔΕ, Σύμβουλος Στρατηγικής Ανάπτυξης, Μέντορας Επιχειρηματικότητας & Καινοτομίας και μέλος της Εθνικής Επιτροπής GEW.
Διαβάστε το άρθρο του Manager Εδώ